نقش خانواده ها در معضل خودکشی، پررنگ و سرنوشت ساز

طبق گزارش سایت Our World in Data  در سطح جهانی، نرخ خودکشی در مردان بیش از دو برابر زنان است. بنابر آمار ارایه شده توسط سایت ویکی پدیا در خصوص خودکشی در ایران، به نقل از وزارت  بهداشت ،درمان و آموزش پزشکی، در سال های اخیر تعداد خودکشی به خصوص در بین جوانان و نوجوانان رشد صعودی داشته است. این معضل اجتماعی به خصوص در نوجوانان در معرض آسیب مناطق تحت توسعه و حاشیه نشین بیشتر به چشم می خورد.

مهمترین عوامل تاثیرگذار در اقدام به خودکشی در بین نوجوانان می توان به؛ تاب آوری پایین و نامیدی نوجوانان، ناسازگاری اجتماعی، اضطراب و افسردگی، شکست عاطفی، عدم تنظیم شناختی هیجانات، مشکلات خانوادگی، روابط ناکارآمد والدین و فرزندان، الگوی نامناسب، در دسترس بودن ابزار خودکشی، پرخاشگری، اعتیاد در خانواده، شکاف بین نسلی و مشاهده کمبودها اشاره کرد.

خودکشی یکی از آسیب هایی اجتماعی است که می توان با شناخت نشانه ها از وقوع آن پیشگیری کرد. مشاهده این علائم بارز در رفتار نوجوانان، زنگ خطری برای والدین است. این نشانه ها عبارتند از: انزواطلبی و گوشه گیری، افسردگی، صحبت های مکرر در مورد پوچ بودن زندگی و مرگ و خودکشی، اضطراب و استرس، خودزنی، رفتارهای ضداجتماعی، وصیت کردن و نوشتن وصیت نامه، تهیه وسایل خودکشی، نوسانات خلقی و تغییر در عادات غذایی و الگوی خواب، بخشیدن وسایل مورد علاقه به دیگران، بیان سوالاتی مانند: «اگر من بمیرم شما چه کار می کنید؟» و … .

در این زمینه نقش خانواده ها بسیار پررنگ و سرنوشت ساز است. والدینی که ارتباط موثری با فرزندان خود داشته باشند، به آسانی متوجه این نشانه ها و علائم خواهند شد و می توانند از طریق جلب اعتماد، کنکاش روحیات، گفتگوی عمیق و دوستانه، همدردی با نوجوان، رفتار صمیمانه و با محبت به آنان، اعتماد فرزند خود را جلب نموده و از افراد خبره و متخصص برای حل این مشکل و پیشگیری از وقوع این رفتار در نوجوان کمک گرفته و خود نیز در روند درمانی شان همکاری و مشارکت لازم را اعمال نمایند زیرا به تسریع روند درمان کمک می کند.

• نوشین نیکوکار؛ مددکار اجتماعی و همیار سلامت روان بهزیستی
• زهره بیاتی؛ کارشناس ارشد جامعه شناسی