موسیقی تربیت شنیداری است

تاریخچه تنبک ردپای تنبک را می توان در اولین تمدن های ایران زمین پیدا کرد. مستندات تاریخی زیادی وجود دارد که به حضور این ساز در تمدن های دیرینه ای چون ایلام و ساسانیان اشاره می کند

تاریخچه تنبک ردپای تنبک را می توان در اولین تمدن های ایران زمین پیدا کرد. مستندات تاریخی زیادی وجود دارد که به حضور این ساز در تمدن های دیرینه ای چون ایلام و ساسانیان اشاره می کند. پس از آن نیز حضور این ساز در عصر قاجاریه، نشانگر پایداری تنبک در فرهنگ موسیقی این مرزوبوم از گذشته تاکنون است. اثبات این گفته را می توان در کتاب هایی همچون “هزار سال وزن در موسیقی ایران” یا “موسیقی بین النهرین” به خوبی مشاهده کرد. همچنین مقالاتی در ارتباط با موسیقی ایرانی وجود دارد که در آن ها نیز به ساز تنبک و پیشینه تاریخی آن اشاره شده است: به گفته ی نویسنده ی کتاب هزار سال وزن در موسیقی ایران، نام تنبک در منظومه های ساسانی به وضوح به چشم می خورد. همچنین در قسمتی از مقالات مرتبط با موسیقی آمده است که نام ساز دمبک در قسمت هایی از کتاب پهلوی، نوشته ای منصوب به دوران ساسانی وجود دارد. علاوه بر این در این مقاله وجود سازی مشابه با تنبک امروزی در تمدن ایلامی اثبات شده است.

مستندات تاریخی به حضور این ساز درگذشته های پیش ازاین نیز اشاره کرده اند. کتاب موسیقی بین النهرین نمونه ای از این مستندات تاریخی است که گوشه ای از آن را باهم می خوانیم: در هزاره های اول و دوم قبل از میلاد، در آسیای مرکزی و منطقه بین النهرین، سازی به شکل ساغر و از جنس برنز وجود داشته و آن را لی لیس می نامیدند. با توجه به مهاجرت سومری ها به بین النهرین در هزاره چهارم پیش از میلاد و ارتباط بین این اقوام با تمدن هایی مانند ایلامی ها، بسیاری ریشه تنبک را در تمدن های شکل گرفته در بین النهرین می دانند. البته تنبک در شکل امروزی خود را می توان سازی نسبتاً نوظهور دانست. تاریخچه تنبک به شکلی که اکنون در موسیقی ایرانی حضور دارد به یک نسل پیش از معاصر یعنی دوره ی قاجار بازمی گردد. نخستین قطعه های موسیقی موجود که از ساز تنبک در آن ها استفاده شده مربوط به دوران قاجار است. ساز قبلا اسم ان ضرب گفته میشد بعدها اسم آن تبدیل به تنبک شد.اسم قدیمی آن خلا گفته میشد .وعده ای هم اسم آن را به دلیل دو ریتم تنبک گفته میشود.

تنبک سازی است که پایه اصلی موسیقی است

در ادامه گفت‌وگوی پایگاه خبری چکامه با فاطمه حسنوند هنرمند؛ نوازنده ؛پژوهشگرومدرس ساز تنبک را می‌خوانید.

حسنوند در مورد سطح فعالیت هنرمندان گفت :درحال حاضر رقابت شدیدی بین نوازندها وجود دارد و باید سعی نمائیم ساز تنبک را به صورت ساده درکنارزیبا نواختن ارائه نمائیم و حتما با روشهای جدید وبا مطالعه وتحقیق وپژوهش درامر آموزش برای هنرجویان یک اثر ماندگار به جا بگذاریم.

وی در پاسخ به سوال مربوط به ارزیابی موسیقی امروز ایران دربخش های مختلف سنتی و پاپ بیان داشت: موسیقی درحال حاضر دربلا تکلیفی قراردارد. وموسیقی سنتی ونواحی ولی درکل احساس میکنم موسیقی سنتی که موسیقی اصلی کشورما است به حاشیه رفته واین هم بخاطر فقدان اساتید این رشته است که متاسفانه بعد از آنها نتوانستیم جایگزین مناسبی برای آنها تربیت نمائیم واین مهم هم با فرهنگ سازی ، پژوهش وتمرین وداشتن رسانه پرقدرت به دست خواهد آمد تا خلع ایجادشده برطرف بشود.

حسنوند درادامه تصریح کرد: موسیقی پاپ هم طی بیست سال اخیر پیشرفت خوبی داشته وقطعاتی را میشنویم که خیلی زیبا است. این نوازنده ساز تنبک درادامه بیان داشت :درآینده شاهد نسلهایی هستیم که در موسیقی سنتی ونواحی وحتی پاپ خلاقیت خیلی بیشتری خواهند داشت.

وی درادامه بیان داشت: برای اینکه موسیقی سنتی را به روش جدید وخلاقانه وبهتر ودل نشین اجرا شود باید از دوره حال حاضر عبور کنیم چون دقیقا درست گویی ونوازندگی موسیقی مشخص نیست -این نوازنده در باره مهمترین چالش هنرمندان موسیقی در شرایط کنونی گفت :تحقیق وپژوهش مهمترین چالش است .

وی تصریح کرد: بیشترین منابع درزمینه پژوهش از کتب داخلی است ومتاسفانه درکتب ومحتواهای موجود بحث روان وروح نوازندها دیده نشده وبیشتر سخت افزار ساز همچون ردیف وآواز ودستگاهها لحاظ شده البته این موارد لازمه کار است ولی روح وروان هنرمند است که با ایجاد ارتباط با مخاطب میتواند آثار زیبایی را خلق مینماید.

وی در ادامه گفت : آموزش اصول موسیقی شامل دستگاه وردیف و گوشه مهم وضروری است ولی جهت ارتقاء موسیقی سنتی راهی جزء تحقیق وپژوهش نوازندها وجود ندارد واین روش باعث افزایش بیشتر مخاطب خواهد شد .. مدرس ساز تنبک درادامه افزود :خیلی از هنرجوها دوست دارند نوازنده خوبی باشند ولی به دلیل اینکه روش آموزش به سبک قدیم است پیشرفت چندانی ندارد وی درادامه افزود : به نظر من هنرمندانی که آثارماندگاری خلق نموده اندبیشتر بایددرباره موسیقی آینده ونوازنده شدن وآموزش تحقیق نمایند.

حسنوند در ادامه گفت : پژوهش وتحقیق را اولویت میدانم و بنا دارم تحقیقات انجام شده را در اختیار نوازندهای نسل جدید قرار بدهم وامیدوار هستم دوستان بیشتری درحوزه پژوهش وتحقیق موسیقی اصیل سنتی وایرانی فعالیت داشته باشند .

این هنرمند ونوازنده درباره ارزیابی رویکرد وزارت فرهنگ و ارشاد گفت : متاسفانه نگاه درحوزه موسیقی درفرهنگ وارشاد اسلامی به عنوان متولی اصلی متفاوت است در بعضی شهرها با تفکر باز وروشن با صدور مجوزموسیقی برخورد میشود ودر بعضی شهرها مسائل دیگر را در موسیقی مخلوط مینمایند واین که قانون واحدی برای کل شهرها وجود ندارد باید برطرف وکارشناسان این حوزه به صورت کامل و یک قانون واحد عمل نمایند .

این نوازنده موسیقی سنتی در ادامه گفت : نیاید با محدودیت وسخت گیری برای هنرمند ؛نوازنده و شهروندان درعرصه موسیقی اموررا به پیش برد البته که قوانین مربوط به صلاحیت هنری وصنفی باید لحاظ بشود ولی محدویت وسخت گیری سلیقه ای باعث میشود موسیقی اصیل وسنتی به فراموشی سپرده بشود و با رفتار بهتر میتوان موسیقی سنتی را احیا نمودوشادی ونشاط که لازم است را به جامعه تزریق نمود.

وی درادامه افزود با سخت گیری در بحث موسیقی سنتی واصیل ایرانی جوانان به موسیقیهای زیر زمینی وغربی گرایش پیدا مینمایند واین بزرگترین معظل از بین رفتن فرهنگ اصیل ایرانی خواهد بود وی درادامه افزود با گرایش و فراهم آوردن زمینه برگزاری کنسرت درالگوی جهانی وهنرنمایی نوازندهای خانم وآقا باسبک موسیقی سنتی میتوان مفاخروشعرای بزرگ زبان پارسی همچون سعدی،حافظ؛فردوسی و مولوی و… را به جهانیان معرفی وزمینه آشنا شدن بیشترجامعه جهانی با فرهنگ واصالت ایرانی را فراهم آورد.

حسنوند درباره راهکار و افزایش سواد موسیقیایی گفت : بهترین روش افزایش سواد موسیقیایی فرهنگ سازی است ولی متاسفانه در رسانه ملی دیدگاه ونگرشی برای فرهنگ سازی دراین زمینه وجود ندارد و این جامعه عظیم هنری مجبور هستند در پلتفرمهای مجازی فعالیت خود را به نمایش بگذارند که معایب وهم محاسن خود را دارد وباید دراین زمینه تجدید نظرکلی انجام بشود تا اساتید موسیقی سنتی ایران همچون شجریان ،تاج اصفهانی؛بنان ؛گلپا؛ایرج ،کلهر،مشکاتیان ،جلیل شهناز ،حسین تهرانی ؛ و…..برای نسل جوان شناخته شود .

پوی در ادامه گفت : موسیقی بهترین روش برای صادر نمودن اصالت وفرهنگ ایرانی به جهان است وباید زمینه ای آمده نمود تا جامعه جهانی با سازهای اصیل ایرانی همچون تنبک ؛سنتور ،کمانچه و…بیشتر آشنا بشود.

حسنوند درادامه یادآور شد:.باید موسیقی سنتی شکافته شودو طرحی نو بوجود بیاید و آثار خارق العاده پدید آید همچون اثر نی نوای استاد علیزاده و…که سالها پیش خلق شده. وی بر اهمیت ساده نوازی در موسیقی سنتی اشاره نمود وبیان داشت هنرمندان جوان درحال حاضر به سمت تکنیکی اجرا نمودن سوق داده شده اند و این باعث شده احساس درکارها کمتر بیان میشود واین سبک اجرا یکی از دلایلی است که جوانان گرایش کمتری به موسیقی سنتی پیدا نموده اند واین باعث بی احساس شدن موسیقی درجذب هنرمند شده است درصورتیکه موسیقی سنتی اگر با احساس نواخته شود با روح وروان مخاطب بازی مینماید .

وی سپس افزود در موسیقی غربی علی رغم سختی یادگیری؛ ساده نواختن ملاک است که این امر باعث میشود جوانان به آن سمت گرایش پیدا کنند وی درادامه یادآور شد : البته نمیخواهیم ساز غربی را کم ارزش بیان نمائیم وساز سنتی راسخت ولی ساده نوازی اصل خیلی مهمی در فراگیری موسیقی است.

این فعال موسیقی در ادامه گفت :جهت ایجاد یک اثر فاخر یک تیم ائم از شاعر ؛نوازنده ؛تنظیم کننده ودر نهایت خواننده وجود دارند تا یک اثر شنیداری وماندگار مناسب طبق ذائقه شنیداری وآرامش بخش تحویل خاطب بشود.

وی درادامه در مورد سطح موسیقی گفت : درحال حاضر موافق این نیستم که بگویم موسیقی تنزل داشته است بلکه موسیقی همانند یک پیله است که باید اجزاع آن رشد نمایدو به آینده خوشبین هستم شاید زمان ببرد ولی قطعا بوجود خواهدآمد. حسنوند تلفیق موسیقی قدیم وجدید را یادآورشد وگفت :هیچ اشکالی ندارد اگرمتعصابنه وسخت گیرانه به موسیقی نگاه نداشته باشیم وهمانند شغل وآداب ورسوم با آن برخورد نمایم واین نگرش باعث میشود اتفاقات خوبی پدید آید.

این فعال حوزه هنر ونوازندگی وپژوهش گقت : موسیقی نه پایان وانتهایی دارد ونه میشود پای آن حد ومرزگذاشت بهتر است جوانان انواع موسقیها را بشنوند وبنوازند و خود انتخاب نمایند واگر بتوانیم موسیقی اصیل ایرانی را به جوانان ارائه نمایم قطعا گرایش به موسیقی اصیل وسنتی ایرانی جهت ارائه وخلق آثار جهانی بوجود خواهد آمد و لازمه این امرداشتن رسانه قوی وفرهنگ سازی میباشد که باید توسط رسانه ملی انجام بشود .

خبرنگار:علی وطنخواه